حساب

براي اينکه در هر زمان وضعيت مربوط به هر يک از اقلام حسابداري مشخص باشد ، آن قلم و کلیه تغییرات مربوط به آن در يک صفحه يا کارت به طور جداگانه نوشته مي شود که به آن حساب مي گويند . هر حساب شامل سه بخش مي باشد که بخش اول عنوان حساب ، بخش دوم طرف بدهکار و بخش سوم طرف بستانکار است .
عنوان حساب که مشخص مي نمايد اطلاعات مندرج در آن حساب متعلق به کداميک از اقلام دارايي ، بدهي ، حقوق صاحبان سرمايه ، درآمد و هزينه مي باشد.

طرف راست حساب که در اصطلاح حسابداري آن را طرف بدهکار مي نامند و طرف چپ حساب که در اصطلاح حسابداري آن را طرف بستانکار مي نامند . در اصطلاح حسابداري ثبت رقمي در سمت راست يک حساب را بدهکار کردن و ثبت رقمي در سمت چپ حساب را بستانکار کردن آن حساب مي گويند .

ساده ترين شکل حساب به دليل شباهتي که با حرف لاتين ( T ) دارد به نام
" شکل تي " خوانده مي شود که يک فرم ابتدايي مي باشد و فقط توسط حسابداران به منظور تجزيه و تحليل مسايل حسابداري و نيز توسط استادان در هنگام تدريس درس حسابداري مورد استفاده قرار مي گيرد و الا در واحد هاي اقتصادي فرمهاي کامل چاپي که داراي ستونهاي متعدد مي باشند به صورت اوراق جداگانه يا دفتر به کار مي رود .

حسابهاي موجود در يک موسسه را از جهتي مي توان به سه دسته تقسيم نمود : 

حسابهاي دائمي :
اين حسابها همانطوري که از نامشان پيداست ، دائمي هستند . يعني ، فقط مربوط به يک دوره مالي نبوده ، مانده آنها به دوره مالي بعد انتقال مي يابد . حسابهاي ترازنامه ، از نوع حسابهاي دائمي مي باشند . در پايان هر دوره مالي ، حسابهاي دائمي مانده گيري مي شوند . سپس مانده هاي جديد در ترازنامه پايان دوره منعکس گرديده ، به دوره مالي بعد نقل مي گردند . به حسابهاي دائمي ، حسابهاي واقعي نيز گفته مي شود .

حسابهاي موقتي :
اين حسابها ، که حسابهاي اسمي نيز خوانده مي شوند ، با پايان يافتن دوره مالي بسته شده ، در نتيجه مانده آنها به دوره مالي بعد انتقال نمي يابد . کلمه موقتي ، توصيف کننده خوبي براي اين حسابهاست زيرا آنها فقط در طي يک دوره مالي و به منظور طبقه بندي و محاسبه تغييرات حاصله در حساب حقوق صاحبان سرمايه افتتاح گرديده ، در طي اين مدت ، تنها افزايشها را نشان مي دهند و نمي توانند کاهشها را نشان دهند و سر انجام در پايان دوره مالي نيز بسته مي شوند .
حسابهاي مربوط به صورت سود و زيان جزء حسابهاي موقتي مي باشند . زيرا همانطوري که گفته شد ، مانده اين حسابها ( درآمد فروش ، خريد ، هزينه هاي مستقيم خريد ، برگشت از فروش و تخفيفات ، برگشت از خريد و تخفيفات ، تخفيفات نقدي خريد و فروش و کليه هزينه ها ) به حساب خلاصه سود و زيان بسته مي شوند . مانده حساب اخير ، سود يا زيان ويژه دوره مالي است که به حساب سرمايه انتقال مي يابد . در نتيجه در پايان دوره مالي ، مانده اي از اين حسابها وجود ندارد که به دوره مالي بعد منتقل گردد. 

حسابهاي مخلوط :
اين حسابها ، همانطوري که از نامشان پيداست ، مخلوطي از حسابهاي دائمي و موقتي مي باشند . بدين ترتيب ، در پايان دوره مالي ، با استفاده از تعديلات ، آن قسمت از مانده حساب را که جزء حسابهاي موقتي است ( بايد به صورت سود و زيان انتقال يابد ، يعني در محاسبه سود يا زيان ويژه دوره مالي موثر است و به حساب خلاصه سود و زيان بسته مي شود ) ، از آن جدا مي نمايند و مابقي را که جزء حسابهاي دائمي است ، به ترازنامه پايان دوره انتقال مي دهند . پيش پرداختهاي هزينه ، پيش دريافتهاي درآمد از حسابهاي مخلوط مي باشند .